Świadectwo dawnych lat

Historia cmentarza sięga roku 1794. W tym czasie w Grójcu powstała samodzielna gmina wyznaniowa, która wybudowała także własną synagogę. W 1812 roku drewniana świątynia jednak spłonęła. Odbudowano ją dopiero 38 lat później.

W połowie XIX wieku na terenie Grójca żyło aż 1719 wyznawców judaizmu. Oznacza to, że w tamtych czasach Żydzi stanowili prawie 69% całego społeczeństwa. Jeszcze w 1921 odsetek ludności żydowskiej wynosił 58,8%. Nic więc dziwnego, że cmentarz musiał być kilkukrotnie rozbudowywany.

Podczas II wojny światowej nekropolia została całkowicie zdewastowana przez hitlerowców. Zniszczenia były tak znaczne, że nie zachowała się żadna macewa.

Po zakończeniu wojny ekshumowano ciała 200 przedstawicieli narodowości żydowskiej zastrzelonych przez Niemców w Chynowie. Zwłoki pomordowanych zostały złożone w zbiorowej mogile na terenie cmentarza. Postawiono tam także pomnik upamiętniający poległych.

Niestety, przez lata cmentarz zarastał chwastami. Był też miejscem spotkań amatorów napojów nisko- i wysokoprocentowych. Dopiero na początku lat 90-tych teren uporządkowano.

Kolejne prace na cmentarzu żydowskim wykonano przeszło 10 lat później. Teren cmentarza został ponownie uporządkowany, postawiono także ogrodzenie oraz bramę ozdobioną Gwiazdą Dawida. Wszystko sfinansowała Fundacja Rodziny Nissenbaumów, od lat zajmującą się ratowaniem świadectw i zabytków kultury żydowskiej w Polsce. W tamtym czasie na cmentarzu wybudowano także pomnik upamiętniający ofiary Holocaustu. Jego fundatorem jest były mieszkaniec Grójca Mosze Kielmanzon.

Aktualnie nekropolia wymaga kolejnych prac porządkowych, np. usunięcia chwastów.

Cmentarz żydowski w Grójcu znajduje się tuż obok cmentarza parafialnego, którego administatorem jest parafia Św. Mikołaja.

Źródła: http://www.kirkuty.xip.pl/grojec.htm; http://www.sztetl.org.pl/pl/article/grojec/12,cmentarze/1842,cmentarz-zydowski-ul-mogielnicka-/

Dominik Górecki