Ziemia grójecka, podobnie jak wiele innych obszarów w całej Europie środkowo-wschodniej, w czasie II wojny światowej stała się polem dla tragicznych wydarzeń. Niestety, w naszym mieście i okolicach niewiele pozostało zabytków przypominających o tym, co działo się tutaj 70 lat temu. Jednym z takich miejsc jest cmentarz żydowski w Grójcu.
Historia cmentarza sięga roku 1794. W tym czasie w Grójcu powstała samodzielna gmina wyznaniowa, która wybudowała także własną synagogę. W 1812 roku drewniana świątynia jednak spłonęła. Odbudowano ją dopiero 38 lat później.
W połowie XIX wieku na terenie Grójca żyło aż 1719 wyznawców judaizmu. Oznacza to, że w tamtych czasach Żydzi stanowili prawie 69% całego społeczeństwa. Jeszcze w 1921 odsetek ludności żydowskiej wynosił 58,8%. Nic więc dziwnego, że cmentarz musiał być kilkukrotnie rozbudowywany.
Podczas II wojny światowej nekropolia została całkowicie zdewastowana przez hitlerowców. Zniszczenia były tak znaczne, że nie zachowała się żadna macewa.
Po zakończeniu wojny ekshumowano ciała 200 przedstawicieli narodowości żydowskiej zastrzelonych przez Niemców w Chynowie. Zwłoki pomordowanych zostały złożone w zbiorowej mogile na terenie cmentarza. Postawiono tam także pomnik upamiętniający poległych.
Niestety, przez lata cmentarz zarastał chwastami. Był też miejscem spotkań amatorów napojów nisko- i wysokoprocentowych. Dopiero na początku lat 90-tych teren uporządkowano.
Kolejne prace na cmentarzu żydowskim wykonano przeszło 10 lat później. Teren cmentarza został ponownie uporządkowany, postawiono także ogrodzenie oraz bramę ozdobioną Gwiazdą Dawida. Wszystko sfinansowała Fundacja Rodziny Nissenbaumów, od lat zajmującą się ratowaniem świadectw i zabytków kultury żydowskiej w Polsce. W tamtym czasie na cmentarzu wybudowano także pomnik upamiętniający ofiary Holocaustu. Jego fundatorem jest były mieszkaniec Grójca Mosze Kielmanzon.
Aktualnie nekropolia wymaga kolejnych prac porządkowych, np. usunięcia chwastów.
Cmentarz żydowski w Grójcu znajduje się tuż obok cmentarza parafialnego, którego administatorem jest parafia Św. Mikołaja.
Źródła: http://www.kirkuty.xip.pl/grojec.htm; http://www.sztetl.org.pl/pl/article/grojec/12,cmentarze/1842,cmentarz-zydowski-ul-mogielnicka-/
Dominik Górecki
Czarek
29 sierpnia 2013, 22:06
W pobliżu znajdują się również pozostałości cmentarza ewangelickiego (na terenie zakładu energetycznego). Zachowały się niektóre nagrobki: http://eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=84&t=9063
Dominik Górecki
30 sierpnia 2013, 17:36
Witam, szukałem cmentarza ewangelickiego, ale przyznam szczerze, że nie mogłem go odnaleźć. Jeżeli ktoś chciałby pomóc w napisaniu artykułu o cmentarzu ewangelickim, to poproszę o kontakt z redakcją. Nasz adres: redakcja@grojec24.net
Keri
1 września 2013, 14:35
Tym którzy chcieliby poszerzyć wiedzę o grójeckich Żydach polecam książkę \" Zagłada Żydów w Grójcu \" pod redakcją Zdzisława Szeląga.
stopa
9 września 2013, 12:43
Jak pamięcią sięgam, od początku lat 60 cmentarz ewangelicki był już zaniedbany, od ul. Mogielnickiej, gdzie była brama wejściowa, rosły piękne krzewy bzu, maskując zarośnięty cmentarz.
Mietek
18 maja 2014, 21:29
Zwiedzalem cmentarz zydowski akurat 10 lat temu (w 2004 roku) i pamietam ze musielismy prosic o klucze do glownej bramy od sekretarki biura w poblizszej elektrowni....bo podobno obszar (albo czesc obszaru) tego cmentarza nalezy do elerktrowni, W najblizszych dniach ma odwiedzic ten cmentarz moja kuzynka (nasi rodzice pochodza z Grojca), to mam pytanie: czy teraz tez trzeba prosic o klucze do glownej bramy cmentarza zydowskiego czy juz jest wejscie zorganizowane? Kto moze mi dac odpowiedz na to?
petrowylok
5 września 2014, 00:30
Komentarz został ukryty z powodu naruszenia zasad komentarzy.